Mũi biển Cabo da Roca - điểm cực Tây của phần lục địa châu Âu nằm ở quốc gia sở hữu đội bóng đương kim vô địch Euro.

Thế giới có bao nhiêu châu lục?

Hiện nay thế giới có 6 châu lục gồm Châu Á, Châu Âu, Châu Phi, Châu Mỹ, Châu Đại Dương (hay còn gọi là Châu Úc), Châu Nam Cực và 5 đại dương bao gồm: Thái Bình Dương – Đại Tây Dương – Ấn Độ Dương – Bắc Băng Dương – Nam Đại Dương.

- Châu Á với 43.820.000 km2 là châu lục lớn nhất và đông dân nhất, 60% tổng dân số Trái đất sống ở đây. Châu Á được chia thành 6 khu vực: Trung Á, Đông Á, Đông Nam Á, Bắc Á, Nam Á và Tây Á.

- Châu Phi có diện tích 30.370.000 km2. Đây là lục địa nóng nhất và là nơi có sa mạc lớn nhất thế giới, Sahara, chiếm 25% tổng diện tích châu Phi. Châu Phi được chia thành 5 khu vực: Bắc Phi, Đông Phi, Nam Phi, Tây Phi, Trung Phi.

- Châu Mỹ được chia thành 2 khu vực: Bắc Mỹ và Nam Mỹ. Bắc Mỹ với diện tích 24.490.000 km2 và Nam Mỹ có diện tích 17.840.000 km2.

- Châu Âu rộng 10.180.000 km2. Đây là lục địa phát triển kinh tế nhất, với Liên minh châu Âu là liên minh kinh tế và chính trị lớn nhất thế giới. Châu Âu được chia thành 4 khu vực: Bắc Âu, Đông Âu, Trung và Tây Âu và Nam Âu

- Châu Đại Dương có 9.008.500 km2. Đây là lục địa ít dân cư nhất ngoại trừ Nam Cực, chỉ có 0,3% tổng dân số Trái đất sống ở đây.

- Châu Nam Cực với 13.720.000 km2 là lục địa lạnh nhất thế giới, bị băng bao phủ hoàn toàn. Không có cư dân nào ở đây ngoại trừ các nhà khoa học sống tại các trạm nghiên cứu ở Nam Cực. Băng ở Nam Cực cao 2.835 mét (9.306 ft) và ước tính dày khoảng 2.700 mét (9.000 ft), cách biển gần nhất tại McMurdo Sound khoảng 1.300 km (800 dặm).

Việt Nam nằm ở Châu Á, trung tâm khu vực Đông Nam Á. Việt Nam là đầu mối giao thông từ Ấn Độ Dương sang Thái Bình Dương.

Vùng đất liền, vùng biển, hải đảo của Việt Nam

Điều 1 Hiến pháp 2013 khẳng định: “Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một nước độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời”

Nước Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một dải đất hình chữ S, ở phía đông bán đảo Đông Dương, phía bắc giáp Trung Quốc, phía tây giáp Lào, Campuchia, phía đông nam trông ra biển Đông và Thái Bình Dương. Bờ biển Việt Nam dài 3260 km, biên giới đất liền dài 4510 km. Trên đất liền, từ điểm cực Bắc đến điểm cực Nam (theo đường chim bay) dài 1 650km, từ điểm cực Đông sang điểm cực Tây nơi rộng nhất 600km (Bắc bộ), 400km (Nam bộ), nơi hẹp nhất 50km (Quảng Bình).

Việt Nam nằm ngay bên bờ Biển Đông, giáp với Biển Đông ở hướng Đông, Đông Nam và Tây Nam. Bờ biển nước ta kéo dài trên 3.260km từ  Móng Cái (Quảng Ninh) đến Hà Tiên (Kiên Giang). Theo Công ước về Luật biển của Liên Hợp quốc năm 1982 thì nước ta có diện tích biển trên 1 triệu km2, chiếm gần 30% diện tích Biển Đông.

Trong số 63 tỉnh, thành phố của nước ta, có 28 tỉnh, thành phố giáp biển. Trung bình cứ  khoảng 100km2 đất liền có 1 km bờ biển (mức trung bình trên thế giới là 600km2 đất liền/1 km bờ biển). Nơi gần biển nhất ở nước ta (Quảng Bình) chỉ cách biển khoảng 50km, nơi xa nhất (Điện Biên) cách biển khoảng 500 km. Vùng biển nước ta rộng lớn với hàng ngàn đảo lớn nhỏ, đặc biệt là hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa nằm ở trung tâm Biển Đông, có vị trí địa chiến lược rất quan trọng.

Câu hỏi này như đánh đố. Vì Nga có 77% diện tích đất nước nằm ở châu Á nhưng đa phần dân cư lại sống ở phần lãnh thổ thuộc châu Âu. Nga chắc chắn không thiếu đài tưởng niệm đánh dấu ranh giới giữa châu Âu và châu Á. Có khoảng 50 công trình như vậy và một số có thể gây hiểu sai về vấn đề. Ví dụ, khối bút tháp “châu Âu-châu Á” nổi tiếng ở Orenburg (cách Moscow 1.400km về phía Đông) được xây dựng trên ý tưởng cho rằng dòng sông Ural chia nước Nga làm hai phần - châu Âu và châu Á. Nhưng bây giờ ý tưởng này đã bị coi là sai.

Theo truyền thông, hầu hết các nhà khoa học cho rằng nửa phía Đông của dãy núi Ural tạo ra ranh giới tương đối giữa châu Âu và châu Á ở Nga. Theo đó, lãnh thổ Âu-Á của Nga được chia theo tỉ lệ 23%-77%.

Vấn đề khó hơn là liệu nước Nga nói chung tự coi mình là Âu hay Á?

Khía cạnh châu Âu chiếm ưu thế?

Mặc dầu đất nước lớn nhất thế giới có phần lớn diện tích nằm về phía Đông dãy Ural (tức là nằm ở nửa châu Á), nhưng đa số dân cư lại tập trung ở phần châu Âu (khoảng 75% dân số Nga). Còn đa phần lãnh thổ rộng lớn ở Siberia và Viễn Đông thì nhìn chung dân cư rất thưa thớt do khí hậu khắc nghiệt.

Hai thành phố lớn nhất của Nga là Moscow và Saint Petersburg cũng nằm ở châu Âu. Giới chức liên bang cũng cho rằng phần châu Âu là quan trọng hơn.

Nhưng mặt khác, chính phần đất châu Á là nơi tập trung hầu hết tài nguyên thiên nhiên của Nga. Do vậy, sẽ không khôn ngoan nếu đánh giá thấp tầm quan trọng của nửa phía Đông nước Nga.

Câu hỏi chính liên quan đến bản sắc của Nga trong mối quan hệ với thế giới bên ngoài là “liệu Nga có là nước châu Âu hay không?”. Câu hỏi trên đã tạo ra tranh cãi gay gắt vào thế kỉ XIX với hai nhóm có ảnh hưởng nhất trong giới trí thức Nga là người thân Slav và người thân phương Tây.

Hồi đó, người thân Slav tin rằng Nga lẽ ra nên dựa vào di sản độc đáo của mình (truyền thống, Chính thống giáo và cuộc sống thôn dã) trong khi phe thân phương Tây ủng hộ ý tưởng hiện đại hóa kiểu châu Âu và chủ nghĩa cá nhân. Tuy nhiên, cuộc tranh cãi này bị gián đoạn bởi cuộc Cách mạng tháng Mười Nga 1917, khi lực lượng Bolshevik lên nắm chính quyền. Ngày nay cuộc tranh cãi giữa 2 phe này vẫn tiếp diễn. Lập luận chính của họ là gì?

“Vâng, chúng tôi là người châu Á”

Những người phản đối ý tưởng Nga thuộc về thế giới phương Tây nhấn mạnh rằng người Nga trong suốt lịch sử đã sống ở “giao lộ” giữa các nền văn minh và do đó đã đón nhận các giá trị văn hóa đến từ cả châu Âu và châu Á.

Hơn nữa, lịch sử nhiều rắc rối của nước Nga trong mối quan hệ với các nước châu Âu và phương Tây nói chung đã chỉ đổ thêm dầu vào lửa, khiến cho nhiều người ái quốc Nga nghĩ rằng “Chúng tôi không phải là châu Âu vì châu Âu sẽ không bao giờ đón nhận chúng tôi”. Alexander Blok, nhà thơ Nga nổi tiếng đầu thế kỉ XX đã viết vào năm 1918 một bài thơ đầy tức giận nhằm vào những người châu Âu phủ nhận Nga là châu Âu. Bài thơ mang tên “người Scythia” có đoạn: “Ừ - chúng tôi là người Scythia, ừ - chúng tôi là dân châu Á, với đôi mắt xếch và tham lam!”.

Một phần tích hợp của phương Tây

Mặt khác, một bài thơ tương tự của Blok thì lại kêu gọi đoàn kết giữa người Nga và các láng giềng châu Âu: “Hỡi các đồng chí, chúng ta sẽ là anh em!”. Đây là một thí dụ về tư tưởng cho rằng mối liên hệ văn hóa giữa Nga và châu Âu vượt lên trên các khác biệt và hiểu lầm chính trị.

Alexander Baunov - một nhà báo Nga và Tổng biên tập của trang Carnegie.ru, viết hồi năm 2014 rằng cả người phương Đông và phương Tây coi Nga gần gũi hơn với phương Tây, ít nhất là về văn hóa. Baunov viết: “Các khác biệt của chúng tôi với bất cứ nước phương Tây nào đều rất đáng kể nhưng các khác biệt đó không nhiều hơn các khác biệt giữa Phần Lan và Bồ Đào Nha, Hungary và Ireland, Síp và Ba Lan”.